Kur Şoklarından Borç Krizine

Ekonomide Ani Çöküş

Dolar'daki dalgalanmalar ve yükseliş sürüyor. Hatta Eylül ayında beklenen FED'in faiz artırımıyla, Dolar’ın 3000 Lira eşiğini geçmesi yüksek bir olasılık. Dolar, Türkiye tarihinin en yüksek seviyesini birkaç defa geçti. Yaşanan ve olası kur şokları, döviz krizini tetikleyebilir ve yapısal ekonomik sorunları olan Türkiye’yi (tahmini olarak 2025'lere kadar etkileyecek) uzun süreli bir kriz momentine sokabilir. Domino etkisiyle ekonomide ani çöküş yaşanabilir. Lira’nın hızlı değer kaybetmesi; borç çevrimini kıracağı gibi, borç maliyetlerinin artmasına ve özel sektörde seri iflaslara yol açabilir. Türkiye’nin döviz rezerv açığı 431 milyar Dolar. Kurdaki 1 kuruşluk artış, açığın 4.3 milyar Lira büyümesine neden oluyor. Önümüzdeki 12 ayda ödenecek borç yükü 166 milyar Dolar’a ulaştı. Merkez Bankası’nın elindeki brüt Dolar rezervi 104 milyar Dolar. Kurdaki oynamalar, rezervin hızla erimesine yol açıyor.

Yeni Gelişmekte Olan Piyasalar: Küresel Sermayenin Yeni Av Sahalar

Neo-liberal restorasyon politikaları küresel finans kapitale olağanüstü hamle ve hareket serbestliği kazandırdı.

Kapitalizmin yapısal/genelleşmiş krizini aşmak için finans kapital ve kapitalist devletler tarafından devreye sokulan neo-liberal politikalar, “yapısal uyum programları” adıyla hayata geçirildi. Bu politikalar sistematik bir karşı devrim niteliği taşıdı.

Çevre ülkeler (gelişmekte olan piyasalar) askeri faşist darbeler ve “borç bağımlılığı” üzerinden, programa entegre edildi.

Çevre ülkeler, küresel finansal kapital için yeni av sahalarına dönüştü. Bu süreç çevre ülkelerin yeniden sömürgeleştirilmesi anlamına geldi. IMF ve Dünya Bankası post-kolonyal kurumlar olarak öne çıktı.

Periferinin yeni av sahalarına dönüşmesi, periferinin sermaye akımlarına tümüyle açılması ve küresel piyasalara entegre olması anlamına geldi.

Yeni gelişmekte olan piyasalar yapısal ekonomik sorunların yanında, dış ticaret açığı, yüksek cari açık ve olağanüstü dış borçla karşı karşıya kaldı.

Sermaye Akımları ve Kriz Mekanizması

Bu kronik açıkların finansmanı küresel piyasalardan karşılandı. En başta ekonominin dönmesi için çevre ülkeler sıcak paraya, genelde dış kaynağa narkotik bir bağımlılık içine girdi.

Yüksek faiz uygulamalarıyla, sıcak para “gelişmekte olan piyasalara”, kapitalizmin ikinci kuşak ülkelerine çekildi.

“Küreselleşme” sürecinde aktüel bir sermaye ihracı olan bu “operasyonlar”, çevre ülkeleri faiz, cari açık, dış borç denklemi/ sarmalı içine soktu.

Küresel sermaye, kâr oranları düşük merkez ülkelerde sabit sermaye yatırımları yapma yerini (manik karakterinden dolayı) maksimum kâr amacıyla faiz oranları yüksek ülkelere yöneldi.

Sermaye hareketlerinde bu salınım büyük finansal kârların yanında, finansal anafor ve gelgitlerin önünü açtı.

Çevre ülkelerde tam anlamıyla sermaye hareketlerinin yönelimine bağlı bir ekonomik/finansal mimarı oluştu.

Sıcak para akışının durması ya da sermayenin “anavatana dönüşü”/kaçışı 1980’den sonra yaşanan krizlerin temel nedeni oldu.

Kriz ve sermaye hareketleri arasında birbirini etkileyen ve tetikleyen bir mekanizma oluştu.

1981-1982 borç krizi, 1997 Asya krizi, 1999-2001 borsa krizleri gibi krizler bu ilişkiye örnektir.

En Kırılgan Ülke: Türkiye

2013’ten itibaren FED’in parasal politikalarını değiştirmesi ve faizlerin yukarıya çekmesi, küresel likidite sorununa yol açtı. Sermayenin çevre ülkelerden merkez ülkelere dönmesini ve sermaye akışında belirgin gerilemeye neden oldu.

Bu süreç, Türkiye dâhil gelişmekte olan piyasalarda (başta Malezya, Şili, Güney Afrika’da) krizi tetikleyici etki yarattı.

Türkiye IMF, Dünya Bankası ve FED’inriskli ülkeler raporunda, ayrıca Ficht ve Mody raporlarında en kırılgan ülke olarak açıklandı. Kur şoklarının yanında, Yunanistan'daki krizin seyri, ülke iflası yönünde gelişmeler, küresel finansal dalgalanmalar, jeo-politik risk faktörleri, Türkiye'de siyasi belirsizlik durumu ve siyasi kriz riski Türkiye'yi krizin eşiğine getirdi.

Türk Lira’sının hızla değer kaybetmesi,(2013’ten beri %40’ın üzerinde değer yitirdi) ve durumun kontrol edilememesi borç çevrimini kıracağı gibi, borç maliyetlerini artıyor ve şirket iflasları yanında, hızlı çöküşlerin yaşanacağı yıkıcı bir konjonktürün önünü açıyor.

Sınıfsal Öfke ve Kinin İnfilakı

Bu süreç toplu tensikatlar, işyeri kapatmaları, emeğin değersizleştirme operasyonları, kısaca sınıfa stratejik saldırılar anlamına geliyor. Süreç sınıfsal antagonizmayı şiddetlendiriyor.

Artık her havza ve proletarya açısından her stratejik kent, sınıfsal öfke ve kinin biriktiği ve her an infilak etmesi muhtemel coğrafyalara dönüşüyor. Havza ve Kent grevlerinin önü açılıyor. Metal direnişi ve fiilî grevler, bu öfkenin gücünü, enerjisini ve yayılma kapasitesini açığa çıkardı. Sınıfın yaratıcı ve muhteşem kudretini ortaya koydu. Önümüzdeki dönem benzer dalgalanmalara gebedir. Özellikle sınıf açısından stratejik iller dikkatle izlenmelidir.

Görev, sınıfsal öfke ve kinin parçası olmaktır. Ateş olmak ve ateşe dönüşmektir. Sınıfsal öfke ve kini örgütlenmek ve kristalize etmektir. Kriz tartışmalarını bu eksende ele almak gerekir.

Volkan Yaraşır

Müslümanların İdeolojileri

Müslümanlar, seküler bir heyecanın aşkın olan ile süslenip kusursuzlaştırılmasına ve dünyaya dair, dünyadan bir dayanak edinip onun suretine kutsalı bezemeye duydukları sevdanın sonucu olarak ideolojileriyle belirir, en güzel olduğu müjdelenen isimlerine ekleme yapma ihtiyacı içinde Feminist, Marksist, Antikapitalist, gibi ikincil, tanımlayıcı mahiyeti haiz önadlara yönelirler. Haklılıklarının temsili böylece karşı konulamaz bir güce sahip kılınır ve alınan destek en tartışılmaz olana kadar götürülerek sarsılmazlık sağlanır: eylem daha keskindir artık, dil imanla örülü bir boşluksuzlukla kullanılmaya başlanır ve daha sivri ötekiler tanımlanır. İdeolojik söylemin başvurduğu her türlü düzenbazlık, sorgulanmayanın sihirli elleriyle temize çıkarılır, pir ü pak edilir: bütün söz oyunları kutsalın parçalarında göz ardı edilebilecek bir yer bulmuştur. Hakikat, artık öfkenin bir yansımasıdır; ona öfke dolu tanımlamalar getirilir, öyle ki, bu öfke, eylemin ruhudur, imanın koşulunu sağlayandır, sükûn edilemeyecek dünya koşullarının yıkıcı vaadidir. Aksiyon, öfke dolu aksiyon tek ve mutlak ameldir.

Bu çerçeve, belirttiğim üzere, radikal bir ideolojik tutumun, aşkın olanın cazibesine kapılıp onunla giriştiği flörte dair bir tabloyu ihtiva ediyor. Yoğunlaşılması gereken, dikkate ve yeniden düşünülmeye şayan mesele ise şu: tamamlanmış, kemale erdirilmiş olduğuna inanılarak üzerinden yaşamın en ince detayına kadar kurgulandığı ve kurumsallaştırılmaya oldukça meyyal bir inanç sisteminin, mensuplarınca eksiklikle itham edilebilir bir tarzda yorumlanması ve buna göre de tamamlayıcı mahiyet taşıyacak ‘izm’lerden medet umulması. Akıl yürütmemiz, hemen ilk elden, böylesi bir çabanın kökten yanlışlığına dikkatimizi çeker, hata üzere olduğumuzu yüzümüze vurur ve ideolojinin Müslüman’ın adına kat’i surette yaklaşamayacak, yakışamayacak bir dünyadanlığı içerdiğini ortaya koyarak bizi sıkıştırır. Yine aynı bakış bize öğüt dolu sonuçları isteklice sunacaktır: Müslüman, kendisinin en güzel adı taşıdığına dair ilahi kanaati samimiyetle paylaşmalı, farkındalığı bir ikinci etikete gerek duymayacak bir sahiplenme ile İslamî nosyonların bütünleştiriciliğini ve geçerliliğini onaylamalı. Müslüman adını, bir ad olmanın ötesinde, bir dünya görüşünün, merkezî bir düşünüş noktasının, sarsılmayacak bir doğru temelinin tezahürü olarak görüyorsanız ki görmelisiniz, onun önünde veya arkasında bu sağlamlığa ve gerçekliğe halel getirebilecek, ortaklar sunabilecek adlandırmalardan vazgeçmelisiniz. Teslimiyetin, Müslüman olmanın özündeki kesinliğe yakışır gerçek bir vazgeçiş olmalıdır bu. Müslüman, belirsizlikten en uzak olandır çünkü, ve bu haliyle o, ideolojinin her yere yetişmeye çalışmasındaki aceleciliğinin getirdiği detaylılığın, bulanıklığın ve katmanlılığın hiçbir şekilde etkileyemeyeceği kişi olmalıdır. Bu meli, malı cümleleri son bulabilir değilken, şüphe etmekte zorlanacağımız bir mesele olarak ideolojik söylemin baştan çıkarıcılığının, bu tekliği, bilginin hakikatin ve gerçeğin aşkın kaynağındaki bu mutlaklığı kolaylıkla kabul edebilir görünmediği ile yüzleşiriz. Hakikate hakikat ortak etmenin getirdiği kaçınılmaz üst çatışmaya şahit olur, bölünmüş zihinlerdeki ilkelerin nasıl sağlamlık, kalıcılık ve etkililik peşinde özneleri baskıladığını görürüz.

Bütün sevimsizliğiyle hedef tahtamızda bulunan radikallikten biraz olsun sıyrılabilmek adına, yükleneceğimiz bir tanımlama yükü ile geniş ve farklı bir bakışın bize seslenmesini sağlayabiliriz: yalnızca Müslümanlara izafe edilmeyecek tarzda, bütün ideoloji takipçilerinin bir şekilde yakınlıkla, samimiyetle ilintili bir temelden hareket ediyor olduklarına dair kanaat edinmek çok zor değildir. İdeoloji, bütün uzaklığına, tek boyutluluğuna ve yıkıcı potansiyeline rağmen, çehresini değiştirmeye de oldukça eğilimli olarak bir haksızlığın görünürlüğünde yaşam alanı oluşturup isyan suretinde yükselir. Ve ideoloji ancak samimiyetini takınarak vicdanlarda yükselebileceğini bilir; ortada gerçekten yok edilmesi gereken şeylerin olduğu fikri bütün varlığın anlamına içkin kılınacak yoğunlukta bir samimiyetle anlatılır. İdeolojinin yöneldiği yıkım nesnesi günahkârlığı şiar edinmiştir ve söylemin kudretince uyarılmayı hak etmektedir. İdeoloji bir vurgudur: öznelere, öznelerin koşullarına, kolektiviteye yönelmiş, değişime odaklanmış öfkeli bir çözüm endişesidir. Ve her sorun bir ideoloji üretir; önemli olan, bu soruna yönelmekteki radikalliğin, tahammülsüzlüğün, iletişimin boyutudur. İdeoloji, böylece yaptığı seçime göre yıkıcılığın ya da yapıcılığın tarafında bir konuma yerleşir.

Tarih sahnesinde görünmeye başladıklarından beri, Müslümanların, sorundan münezzeh kılınamayacak en ciddi güruhlardan biri olduğunu söylemek için pek çok sebebimiz vardır. Sorunun varlığı ile ortaya çıkan zorunlu çözüm arayışının bizi ideolojiye yaklaştıracağını düşündüğümüzde, Müslümanlara onların dışında olan ama onları tanımlayabilen bir ikincillik atfetmek durumunda kalırız. İdeolojik bakışın dünyeviliği hiçbir mana ifade etmez artık: işimiz sadece dünyadadır, aşkın olan müdahalesini dünyanın dışında yapacaktır, ilkeler değişim için kullanılacak, aşkının ruhu dünyaya eylemin özünde yansıyacaktır. Müslümanlar değişime el attıkları her an, farkında olsunlar veya olmasınlar, ideolojinin sahasında yürümeye başlarlar. Ne seküler ne de ruhban olabilen Müslüman, dünyaya bağımlı idealinde ideolojiden iz bulmak zorundadır. İdeoloji, dünyayı, dünyeviliği boşluk bırakmadan kuşatmıştır, hem de samimiyetle kuşatmıştır. Rahatsız ediciliği ile reddedilmesi mümkün olmayan bir varlık sahası kazanan ve dünyadan olan belirli herhangi bir durum, bir haksızlık, ideolojinin öfkesinin nesnesidir, yöneldiğidir. Müslüman öznelerin, dünyada ekip ahirette biçecek olanlar olarak, bu samimiyetten tam korunmuş bir şekilde etkilenmeyeceklerini, etkilenmemeleri gerektiğini söylemek, bunu ısrarla telkin etmek, bir mutlak-kapalılığın, bulanık bir kibrin ifadesidir ve öznel olanın sınırlarına bir tecavüzü içerir: tanımlanmış, yönelinmiş olan bir haksızlığa takınılan samimi ve kuşatıcı bir karşı duruştan bahsedildiğinde özneden yalnızca yüz çevirmesini istemek kısıtlamanın belki de en acımasız olanıdır, hakikatin örtülmesine tehlike içinde zemin hazırlamaktır.

Burada karşımızda bulunan esasında bütün belirsizliğiyle bir ad sorunudur; özneleri, değiştirebilecek yegâne varlıklar olan bireyleri, vakaya yaklaşmamayı telkin edebilecek bir edilgenliğe sürüklemek için fırsat bekleyen ve ideolojik adın arkasındaki yapıcı aksiyonu öldürmeye niyetlenmiş bir tahriptir tehdit olunduğumuz, izm’e olan nefretle yoğrulmuş adi bir umursamazlıktır. Örneğin yoksulun hali bu adın arkasında sırt çevrilecek bir surete bürünebilir haldedir artık; kadın, ideolojikliği iman dolu bir tavırla cezalandırmanın kisvesinde kimliksiz, kişiliksiz, değersiz bırakılabilir olandır. Bu ahlaksız suç, yalnızca Müslüman kalmayı değil, Antikapitalist veya Feminist Müslüman olarak da anılmayı yeğleyen insanların sözde samimiyetsizliğine yıkılacaktır. Bir döngü olarak suçlu hem öteki görülen hem de eylemsizliği aklayan nesne olmuştur bu ad sorunun tahripkârlığında. Bu, böyle olmak zorunda değildir: Müslüman kimliğinin adı, güzelliği, tekliği ve yeterliliği üzerinden bir eylemsizlik tanımlamak akıl almaz bir kısıtlama, paradoksal bir çözümsüzlüktür. Müslümanlar ahirete aittirler, ancak değiştirilmesi gereken bir dünyada yaşamaktadırlar.

Ertuğrul Nehri

7 Haziran Genel Seçimleri ve Devrimci-Demokratik Hareket

Nihayet 7 Haziran genel seçimleri sonuçlanmış, aşağı-yukarı beklentiler gerçekleşmiş ve tahmin edilen sonuçlar ortaya çıkmıştır. 7 Haziran genel seçimlerinin hâkim sınıflar cephesinden ve devrimci-demokratik güçler açısından ele alınış biçimi ve ortaya çıkan sonuçlara ilişkin tespitler ve önümüzdeki döneme dair değerlendirmeler yapılmaktadır.

13 yıldır TC devletine tek başına hükümet olan AKP, bu dönem boyunca devletin tüm olanaklarını kendi kliği için seferber etmiş, birçok kurumu ele geçirmeyi başarmıştır. Egemen sınıfların diğer kliklerine karşı amansız mücadele eden AKP, dokunulamaz denilen Türk ordusunun paşalarını, rütbelilerini, çeşitli kurum ve kuruluşlardaki Kemalist kliğin ateşli savunucularını Ergenekon davası kapsamında kodese tıkamayı başarmıştır. Ordudan, yargıya, polis teşkilatından, sendikalara kadar tüm alanlarda kendini hâkim hale getirmiştir. Kemalist kliği ezme, hareket alanını daraltma, sindirmede büyük oranda başarılı olmakla beraber, bu kliğin ve ona yedeklenen halk kitlelerinin öfkesini de büyütmüştür.

Kaypakkaya yoldaşın berrak bir şekilde ortaya koyduğu gibi, bu iki klik arasındaki mücadele TC devletinin kuruluşundan beri devam etmektedir. Bu gerçeklik, tek parti döneminde aynı parti içerisinde, çok partili dönemde ise farklı farklı partilerde kendini ifade ederek devam edegelmiştir. Tüm bu tarihsel süreç boyunca yarı-sömürge durumdaki ülkemizin hâkim sınıf klikleri kendilerini emperyalist devletlerden birine yaslayarak ya da daha doğru bir ifadeyle, emperyalistler kendi ekonomik ve siyasi çıkarlarına uygun politik figürleri destekleyerek hükümet haline getirmiştir. Özellikle 1950’lerden sonra belirleyici emperyalist güç ise ABD olmuştur.

Hâkim sınıf klikleri arasında gerçekleşen dalaşta en önemli ayak ise kitlelerin desteğini almaktır. Kitlelerin desteğini almanın en iyi yöntemi ise yaratılan suni gündemler etrafında kitleleri kendine yedeklemek, halk kitleleri arasına duvarlar örmek ve onları saflaştırmaktır. Egemenler bu yöntemi günümüze kadar başarıyla uygulamıştır.

Her ne kadar kendi aralarında ciddi kapışmalar yaşasalar da -kimi dönemlerde uzlaşmalar- halkın mücadele ve taleplerine karşı ortak bir duruş sergilemişlerdir. Halk kitlelerine saldırganlıkta, devletin bekası ve sürekliliği açısından ortaklaşmaları kendi sınıfsal çıkarları açısından normal olandır. Baskı ve zulme karşı yükselen muhalefeti kendi yedeklerine almak için bolca demokrasi nutukları atmışlardır.

Halk kitlelerinin biriken öfkesi çeşitli biçimlerde kendini dışa vurmuş olsa da en nihayetinde hâkim sınıf kliklerinden birine yedeklenmekle sonuçlanmıştır. Bunun esas nedeni devrimci-komünist önderliğin olmamasıdır.

Kürt Özgürlük Hareketi

Dili, kültürü yasaklanan, inkâr ve asimilasyon politikalarıyla yok sayılan ezilen Kürt ulusu, Kürt Özgürlük Hareketi önderliğinde uzun yıllara yayılan mücadelesi sonucu önemli kazanımlar sağlayarak günümüzdeki örgütsel gücüne ulaşmıştır. Bu güç başta Kürt ulusu olmak üzere ezilenler açısından önemli bir moral kaynağıdır. Ülkemizde hâkim sınıf klikleri dışında politik arenada halk saflarında yer alan etkin bir gücün olması oldukça önemlidir. Bu hareket tüm alanlarıyla bir bütünlük içerisinde hareket etmekte, parlamentoyu da bunun bir ayağı olarak örmektedir. Bundan dolayı büyük bedeller ödeyerek yürütmüş olduğu mücadelenin bir sonucu olarak parlamentoda da önemli bir alan kapmıştır.

İdeolojik ve örgütsel yapısının ana gövdesini Kürt Özgürlük Hareketi’nin oluşturduğu HDP seçimlere parti olarak katılma kararı almış, yürütmüş olduğu çalışma, belirlemiş olduğu perspektif ve yakaladığı sinerjiyle barajı aşmayı başarmıştır. Kürt Özgürlük Hareketi’nin önceki seçimlerden farklı bir biçimle -parti olarak- seçime katılmış olması 7 Haziran genel seçimlerinin esas gündemini oluşturmuştur. “HDP barajı aşacak mı yoksa baraja mı takılacak?” en çok merak edilen ve üzerinde çokça tartışılan mesele olmuştur. Çünkü her iki durumda önemli sonuçlar doğuracaktı. Birinde anti-demokratik baraj uygulaması sonucu HDP’nin parlamentoda yer alamaması, yürütülen ”sürecin” akıbeti, anti-demokratik bir uygulama olan baraj ve meşruluk tartışmaları, yeni siyasi krizlere yol açacaktı. İkinci durum, yani barajın aşılması ise AKP’nin tek başına hükümet olma dönemine ve onun liderinin başkanlık isteğine büyük bir darbe vuracaktı. Nihayet seçim sonuçlanmış ve HDP barajı aşarak parlamentoda yerini almıştır. Bu anlamıyla “seni başkan yaptırmayacağız” çıkışı hayat bulmuştur. HDP’nin barajı aşması AKP’ye vurulan en büyük darbe olmuştur. HDP’nin barajı aşmasının kendisine vuracağı darbenin farkında olan AKP, seçim boyunca HDP’yi hedef almıştır. HDP bürolarına ve çalışanlarına yönelik yüzlerce saldırı gerçekleştirilmiştir. Yine Adana ve Mersin’de teşkilatlara bombalar konularak patlatılmıştır. Son olarak Diyarbakır mitinginde patlatılan bombalar sonucu 5 yurtsever şehadete ulaşmış, çok sayıda kişi yaralanmıştır. AKP eliyle gerçekleştirilen bu saldırılar Kürt halkının yoğun tepkisiyle karşılanmıştır. Kürt Özgürlük Hareketi, tüm bu saldırıları ve provokasyonları püskürtme yeteneğini göstererek AKP’nin kendisini çekmek istediği zemine düşmemiştir. HDP’nin Kürdistan’da AKP’yi dibe göndermesinde Kobanê direnişi ile başlayan ve AKP’nin meseleye yaklaşımının büyük bir payı olduğunu belirtmek gerekiyor. Bu açıdan değerlendirildiğinde oyalama, aldatma siyasetine karşı biriken öfkenin patlaması olarak da okunmalıdır.

Türkiye Solu ve Seçimler

Türkiye solunun önemli bir bölümü 7 Haziran seçimlerinde HDP’yi desteklemiş ve HDP listelerinde yer alarak seçimlere katılmıştır. HDP içerisinde yer alan ESP, SDP, SYKP gibi partilerle beraber EMEP, DHF, Halkevleri, Partizan gibi parti ve kurumlar ise HDP’yi dışarıdan destek veya ittifak ile seçimlere katılmıştır. Tüm bu hareketler yaptıkları açıklamalarla neden desteklediklerini kamuoyuna açıklamışlardır. Aslında bu blokta yeni olanlar DHF ve Halkevleri’dir. DHF ittifak, Halkevleri ise listelerde yer almayarak destek açıklaması yapmıştır. DHF, yeni bir bileşen olması ve Dersim’deki özgün gücü itibariyle yürüttüğü tartışmalar nedeniyle ittifak açıklamasını en geç yapan hareket olmuştur. HDP ile yürüttüğü tartışmalar sonucu İstanbul 1. Bölge’den bir milletvekili çıkartmış, Dersim’deki başarıda önemli bir etkisi ve ağırlığı olmuştur. HDP içinde ve dışında yer alarak seçimde ortak hareket etme kararı alan ismini saydığımız parti ve kurumlardan Partizan hariç tüm hareketler birer milletvekili çıkartmıştır. EMEP’in seçim sürecindeki yaklaşımlarından anlaşıldığı kadarıyla pazarlıklarda istediği sonucu alamamıştır. EMEP’e “dargın destekçi” diyebiliriz. Partizan’ın adayı ise İstanbul’dan seçilemeyecek bir yerden aday gösterilmiştir. Bu anlamıyla Partizan’ı saymazsak, listelerde yer alan bileşenlerin ve destekleyenlerin birer tane milletvekili olmuştur.

Kürt Özgürlük hareketinin yürütmüş olduğu haklı ve meşru mücadele, politik arenada kazanmış olduğu ağırlık, ittifak politikaları, Türkiye Solu’nun önemli bir bölümünü kendi politikaları etrafında kenetlemeyi sağlamıştır. Kendi önderliğinde gelişen Kobanê direnişine, Haziran ayaklanmasının kimi dinamiklerini de katmayı başarmıştır. Özellikle büyükşehirlerdeki Alevi gençlerin oylarını almayı ve kendine yakınlaştırmayı başarmıştır. Türkiye Solu’nun destek nedenleri arasında saydığı “Kürt halkıyla ilişkilenme” meselesi ne kadar gerçekleşti bilinmez ama Kürt Özgürlük Hareketi’nin Gezi’nin önemli dinamiği Alevi gençleriyle ciddi bir ilişki yakalamıştır.

Seçimler öncesinde oluşturulan Haziran Hareketi ise ikircikli bir tutum sergileyerek ne dediği “anlaşılamamış” bir açıklama yapmıştır. CHP ve HDP’yi birleştirme gibi beyhude bir çaba içerisine girişmiştir. Haziran Hareketi içerisinde yer alan “KP” ortak kararın dışına çıkarak seçimlere katılmıştır. Bu bloğun içerisinde en çok merak edilen ÖDP’nin tavrı olmuştur. Diyarbakır saldırısı sonrası ÖDP, üyelerine açıklama yaparak sandıklarda HDP müşahidi olma çağrısı yapmıştır. Haziran Hareketi seçim sürecinde etki gücünün çok altında bir performans sergileyerek neredeyse izleyici koltuğuna oturmuştur.

40 yılın boykotçuları Partizan ve DHF Kürt Özgürlük Hareketinin perspektifi etrafında yer alırken, devrimci hareketin bu ikisi dışında yer alan güçlerinden Halk Cephesi ise sandığa gitmeme çağrısı yapmıştır. Bu çağrının halk kitlelerinde karşılığı olmadığı sonuçlarla ortaya çıkmıştır. Elbette ki Halk Cephesi’nin buradaki tavrı ilkesel bir yaklaşım olarak okunmalıdır. Yasalcılık ve düzeniçicilik eleştirileri üzerine oturttuğu eleştirilerin haklı olduğu ne kadar gerçekçiyse, Halk Cephesi’nin sosyal-şovenizmin etkisi altında olduğu da o kadar gerçekçidir. Kürt Özgürlük Hareketi’nden sınıf tavrı beklemenin hiçbir gerçekliği yoktur. Halk Cephesi’nin seçimlerdeki tavrı, devrim iddiasında ısrar olarak okunmakla beraber, sosyal şoven yanları da görülmelidir. Türkiye Solunun HDP’yi destekleyen kesimlerince yapıldığı gibi Halk Cephesi’nin tavrını tek başına sosyal şovenizm ile açıklamak yetersiz olacaktır.

Türkiye Devrimci Hareketi ve Önümüzdeki Dönem

Önümüzdeki dönemin TDH’yi tasfiyeci girdabın içerisine daha fazla çekeceği açıktır. Reformizm güçlenen akımdır ve bu, HDP eliyle daha güçlü yapılmaktadır. HDP’nin ülkeyi hükümetsiz bırakmamak için verdiği demeçler, CHP-MHP koalisyonuna destek açıklaması, TÜSİAD’la yapılan görüşmede gülen yüzlerle verilen fotoğraf karesi yeterince veri sunmaktadır.

HDP’nin barajı aşması önemli bir başarı olmakla beraber, esas görev bundan sonra ortaya çıkacaktır. HDP sokağın sesi mi olacak yoksa uzlaşmacı bir tavır takınarak kitlelerin mücadelesini düzen içine çeken bir araç mı olacaktır? Türkiye Devrimci Hareketi açısından esasta cevaplanması gereken soru tam da budur. Bu soruya verilecek cevap TDH’nin bundan sonraki süreci nasıl örmesi gerektiği sorusuna da vereceği cevaptır.

Önümüzdeki süreç; ezilen ulusun demokratik taleplerinin desteklenmesi, reform için mücadele, hiçbir mücadele aracının reddedilmemesi gibi genel ilkesel doğrulara sığınarak, bunları işine geldiği gibi yorumlayarak karşılanamaz. Reformizm ve tasfiyecilik bir hastalık gibi bütün bünyeyi sardığında işin içinden çıkılamaz bir durumla karşılaşılacağı açıktır.

Buradan, yukarıda saydığımız ilkesel meseleleri es geçtiğimiz düşünülmemelidir. Ya da elindeki mühürle sosyal-şovenizm damgası vurulmamalıdır. Ulusal demokratik taleplerin desteklenmesi ve reformlar için mücadeleyle, reformizmin gemisine binmenin arasında ince bir çizgi olduğuna ve bu çizginin giderek silikleştiğine dikkat çekmek istiyoruz. Bu anlamıyla bu ince çizgide politika belirlerken reformizmle aramıza kalın çizgiler çekmek gerekmektedir.

TDH’nin Halk Cephesi dışında yer alan bileşenleri Partizan ve DHF’nin bu noktada ince bir çizgide yol aldıkları, çizginin silikleştiği görülmelidir. Nasıl ki Halk Cephesi’nin ezilen ulus sorununa sosyal-şoven bir yaklaşımı var ve eleştirileri hak ediyorsa, keza aynı şekilde DHF ve Partizan da çokça kullandıkları sağ tasfiyecilik eleştirilerinin muhatabıdır.

Umut Munzur

Akşam Yine Akşam

Ölümün ilk rengi

Yaşamın son evresi

Akşam yine akşam

Ölümün ilk şahlanışı

Yaşamın son çırpınışı

Akşam yine akşam

Dört duvarın

sessiz çığlığı

Yalnızlığın asil rengi

Akşam yine akşam

Sessiz

Kimsesiz

ve kefensizlerin

Son sığınağı

Akşam yine akşam

Ve akşam

Gebermenin,

Gitmenin

Vurulmanın,

en güzel vakti

Akşam yine akşam...

Mir Serhedî

Şeyh Said Mülâkatı

Şeyh Said’in idam edilmeden kısa bir süre önce Zamanve Akış gazetesinde yayınlanmış röportajından bir bölüm

Soru: Şeyh Efendi, sen bu ayaklanmanın önderi olduğunu inkâr edebilir misin?

Şeyh Said: Ne için ve kime karşı inkâr edeyim ki? Ben bu isyanın tam içindeyim, ne gerisinde ne de ilerisindeyim.

Soru: Ne ilerisinde ne de gerisinde olduğunu belirtiyorsun. Bu ne anlama gelir? Açabilir misin?

Şeyh Said: Benden evvel bu mücadeleye başlayan oldu. Ben de aynı isteklerle bu ayaklanmayı sürdürdüm. Bundan sonra da bu isteklerle yeni ayaklanmalar er geç olacak. Bunu o anlamda söylüyorum.

Soru: Sen şeyhsin ve ruhani bir âlimsin. Müslüman kanının dökülmesi dine göre doğru muydu?

Şeyh Said: Siz siyasi haklarımızı güven içinde bize vermediniz. Dine göre başkasının haklarını zorla ihlal etmek en büyük dinsizliktir. Kürtler kendi hukuksal hakları için, siyasi ve hukuksal haklarını elde etmek için mücadeleye atılmak zorunda kalmıştır. Eğer siz haklarımızı ihlal etmeseydiniz ve istemlerimizi kurşunla karşılamasaydınız, bu olaylar vuku bulmazdı. Biz katliama tabi tutulmuş ve hiçbir hakkımız kalmamışken sizin hatırınıza din gelmedi. Biz hakkımızı isterken ve zorunlu olarak kendimizi ve hukukumuzu savunurken din sizin hatırınıza geliyor. Burada din mukayesesi olmaz.

Soru: Neden bazı isyancı arkadaşların bu gerçeği inkâr ediyor?

Şeyh Said: Kendi haklı davaları için mücadele edip de sonra inkâr ediyorlarsa burada sizin düşünmeniz lazım. Onlar sizden korkabilirler. Ancak milletin, halkın ve tarihin hükmünden korktuklarını sanmıyorum.

Soru: Bizce siz İngilizlerin parasal destek ve telkinleriyle kışkırtılarak bu ayaklanmaya kalktınız. Ne dersin?

Şeyh Said: Susayan bir zatın başkasının talimatıyla su içmeye ihtiyacı olamaz. Susayan insan tereddütsüz su içer. Barutsuz silah da ses vermez. Bu, sadece propaganda amaçlı ortaya atılan boş iddialardır.

Soru: Sen ve siyasi arkadaşların diplomatik bir yöntemle Türk hükümetinden bu haklarınızı istemek yerine neden savaşa başvurdunuz?

Şeyh Said: Bizim askerlerimiz Anadolu’ya gelmedi. Siz seferberlik ilan ederek askerlerinizi bizimle savaşmak üzere gönderdiniz. Katliamdan geçirilen Türk çocukları ve insanı değil. Kürt çocukları, kadınları, yaşlıları ve Kürt insanıdır. Bizim ahlakımızda başka milletlere düşmanlık yoktur. Bizde olan bu ahlakı biz sizden görmedik. Nasıl ki Lozan’da tüm haklarımız bir çırpıda yok edildi, insaf ve edep ölçüleri ortaya konuldu ve görüldü ki mazlum halkların masum istekleri sadece istemekle verilmiyor. Bu nedenle haklarını alması gerektiği ortaya çıkıyor.

Soru: Bu cevapların gösteriyor ki sen işlediğin suçlardan pişmanlık duymuyorsun ve hâlâ aynı fikirlerini muhafaza ediyorsun.

Şeyh Said: Her kim ki kendine karşı samimi ise doğru ve dürüst yolundan ayrılmaz. Ben ve bizlerin de yolumuzdan ayrılmamız için bir neden yoktur.

Onur Yürüyüşü, Müslümanlar ve HDP

Bugüne kadar kabul etsek de etmezsek de HDP birçok konuda tabanıyla denk bir düzlemde ilerlemektedir. Ancak HDP, son yaşanan “Onur Yürüyüşü”ndeki Müslümanların değerlerine yapılan hakaretlere tepkisizliğiyle halkından uzaklaşan bir konuma gitmektedir.

HDP, günümüze kadar hiçbir zaman almış olduğu oy oranını azaltmamış bir parti olarak siyasi serüvenine devam etmektedir. Son genel seçimde de geleneksel tabanının yanında farklı kesimlerden de oy alarak %10’luk barajı aşıp TBMM’ye girmiştir.

HDP, siyaset geleneğinin temsil etmiş olduğu halkla bu nevi koordineli olduğu halde, birçok konuda aşırıya kaçması, kendi geleneksel ve yeni seçmeninin büyük kısmının hassas olduğu konularda ayrık durması rahatsızlıklara neden olabilecek potansiyeldedir.

İnsanî ve zulme karşı bir bağlamda, LGBT bireylerine karşı keyfi öldürme, zulmetme ve ötekileştirilme kampanyalarına karşı çıkılması önemlidir. Bireyin veya topluluğun mazlum olduğunu, ötekileştirildiğini, yer yer nefret dili ile karşılaştığını dile getirmesi, bu duruma karşı çıkması, protesto etmesi karşı çıkılmaması gereken bir durumdur.

HDP, desteğini aldığı tabanını kırk yıl sonra ikna aşamasına getirmişken, önümüzdeki zamanlarda tamamen kaybetmek durumunda da kalabilir. Zira HDP şu an Müslümanların değerlerine hakaret edenlerle bir safta görünmektedir.

Son “Onur Yürüyüşü”nde kendisine karşı bir kısım kimselerce alay edilmeyi, hakarete maruz kalmayı dile getirirken, başka insanların ve toplulukların yaşamıyla, dünya görüşüyle, inançlarıyla alay etmenin de kabul edilebilir hiçbir yanının olmadığı malumdur.

LGBT örgütü ve destekçilerinin yapmış oldukları yürüyüş, herhangi bir inanca hakaret ve alay etme şovuna dönüşürse bu durumun kabul edilmesi mümkün olamaz. Kürdistan ve Türkiye halklarının kahir ekseriyetinin Müslüman olduğu ve İslam’a inandığı ortadayken, İslam’a ve Müslümanlara yapılan hakaret ve alayın kimseye bir faydasının olmayacağı gün gibi ortadadır.

Bu hassasiyetin sadece İslam ve Müslümanlar için değil, aynı zamanda bütün inançlar için gösterilmesi gerekmektedir. Yürüyüşte verilmek istenen mesaj, farklı inançtaki insanların değerlerine hakarete dönüşmesi, aynı zamanda verilmek istenen mesajın da hiçbir yere ulaşamaması sonucunu doğurmaktadır.

“Onur Yürüyüşü”ne destek veren HDP’nin, Müslüman Kürtlerin değerlerine yapılan bu hakaretlerden beri olduğunu beyan etmesi gerekmektedir. HDP’nin halkıyla denk hareket etmesi gerektiği, inançlara yönelik alay ve hakaretten uzak olduğunu, bu tarz hareketlere hiçbir şekilde katılmadığını basın ve kamuoyu önünde deklare etmesi gerektiği bir zorunluluktur.

Abdulselam Durmaz

Emperyalist-Kapitalist Politikalara Karşı Halkların Direnişi ve Sınıf Mücadelesi

Egemenlerin hazırladığı raporlar ile uluslararası sermaye lehine bir dizi yapısal önlemler alınırken, gelir dağılımındaki uçurumun artmasıyla geniş halk kitlelerinin hızla yoksullaştırılmasının hedeflendiği de görülmektedir. Bunun sonuçlarını Uluslararası Barış ve Ekonomi Enstitüsü (Institute for Economics and Peace) tarafından 17 Haziran 2015 tarihinde yayımlanan bir raporda izleyebiliriz. Geçen yıl tüm dünyada silahlı çatışmalarda ölen insanların sayısı 180 bin. Bu, 5 yıl öncesine göre yüzde 267’lik bir artış anlamına gelmektedir. Yani içine girilen kriz döneminde çelişkilerin çatışmalara ve sınıf mücadelesinin silahlı biçimler alma eğilimi hızlanmaktadır.

Egemenlerin raporları, dünya emperyalist-kapitalist sisteminin yapısal bir kriz içinde olduğunu ve önümüzdeki elli yıl herhangi bir büyüme beklenmediğini gösteriyor. Kapitalist sistem bu krizden çıkmak için tüm dünyada kemer sıkma politikalarını devreye sokuyor, işsizlik sopasını göstererek halkı sefalet koşullarında yaşamaya mahkûm ediyor. Uygulanan plan çerçevesinde Brezilya, Kolombiya, Vietnam, Güney Kore, Güney Afrika gibi ülkelerde görüldüğü gibi benzer olarak tüm dünyada sosyal güvenlik hakları tırpanlanırken, işçi ücretleri düşürülüyor. İşçiler sosyal güvenlik haklarına sahip olabilmek için daha uzun süre çalışmak zorunda bırakılıyor. Sosyal güvenlik, emeklilik ve asgari ücret temel bir mücadele alanı haline dönüşüyor.

Neoliberal emperyalist-kapitalist sistem sınıfsal ve ırksal eşitsizlikler üzerinden kendini var ederken, kent yoksullarının yaşadığı semtlerde sermaye denetiminde mülkiyet el değiştiriyor. Dünün gelişmiş sanayi kentlerinde yoksulluk kol geziyor. Ferguson ve Batı Baltimore’da (Freddie Gray’in öldürüldüğü bölge) yaşayan halkın hissettiği çaresizlik ve öfkeyi bastırıp ortadan kaldırmanın araçları olarak yasadışı uyuşturucu ticareti, mümkün olan en düşük maaşlar ve apaçık bir polis vahşeti kullanılıyor.

Egemenlerin işgal ettiği topraklarda yaşayan Papua, Kuzey ve Güney Amerika, Kanada ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin yerli halkları devletin ikiyüzlü politikalarına karşı topyekûn savaş ilan ediyor, topraklarını ve yaşamı savunma mücadelesi veriyor.

Irksal sınıfsal eşitsizlikler derinleşirken devletler, neoliberal politikaları hayata geçirmeye devam ediyor. Sözde eğitim reformlarıyla yoksulların eğitim imkânını elinden alıyor. Şili, Fransa, İspanya ve Kanada’da öğrenciler ve araştırma görevlileri “Öfkeli”, “Rezalet”, “Güvenilmez” yazılı özgeçmişlerini bakanlığın kapısına bırakıyor, bütçe kesintilerine karşı “Eğitim pahalı mı? O halde cehaleti deneyin!” başlıklı dilekçeler yayınlıyor.

Ulusötesi şirketlerin saldırılarıyla havasının, suyunun kirletilmesine karşı halklar direniyor. Peru’da olduğu gibi tarım için kullanılabilir suyun doğrudan etkilenerek Tambo Nehri vadisindeki pirinç, şeker kamışı ve kırmızıbiber üretimini tehdit edeceği ve su kirliliği riski oluşturacağını dile getiriyor ve 6 yıldır militan bir mücadele veriyor. Kuzey ve Güney Amerika yerlileri topraklarını kirleten petrol tekeli Chevron’a karşı birleşiyor, mücadeleyi ortaklaştırıyor.

Ulusötesi firmaların ardındaki üst düzey işbirlikçilerden de birbiri ardına yolsuzluk haberleri geliyor. Halk bir yandan neoliberal emperyalist- kapitalist politikalara direnirken bir yandan da Honduras’ta, Guatemala’da olduğu gibi haftalardır sokaklara dökülüyor.

Sermaye akışını ve kârlarını düşünen egemenler, ulusal mücadele veren gruplarla barış görüşmelerine oturup halkın silahsızlanmasının ve sermayenin uygulayacağı politikalara uyum göstermesinin yollarını arıyor. Yeni tarihsel dönemde halkların direnişinin politik-askeri merkezleri olabilecek silahlı halk direnişleri tasfiye edilmeye çalışılıyor. Barış görüşmeleri bu politikanın bir parçası olarak sürdürülüyor. Filistin devriminin 1970’lerde dünya devrimci hareketi için nasıl bir işlev taşıdığını emperyalist-kapitalistler unutmuş değil. Tamil isyanının bastırılma yöntemi hepsinin gıptayla takip ettiği ve öğrendiği bir bastırma yöntemi olarak hafızaya kazındı. Sri Lanka ordusunun 2011 yılında düzenlediği “Savunma Semineri”ne ikisi Türk Ordusu’ndan olmak üzere 60 ülkeden 160 delege katıldı. Katılımın yüksekliği egemenlerin asıl olarak neye hazırlandıklarının başka bir kanıtı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kolombiya hükümeti ABD ile işbirliği içinde silahlı halk direnişini yok ederek, FARC’ı ABD üslerinin statüsünün değişmediği, uluslararası şirketlerle yapılmış kârlı kontratların geçerliliğini koruduğu ve “serbest ticaret”in teşvik edildiği bir barış anlaşmasına zorluyor. ABD barış görüşmeleri kisvesi altında Kolombiya’ya politik ve askerî olarak müdahale ediyor. Filipinler’de Filipinler Komünist Partisi-Yeni Halk Ordusu, Türkiye’de Kürdistan İşçi Partisi- Halk Savunma Güçleri ile sürdürülen barış görüşmeleri de asıl olarak tasfiye amacı taşımaktadır. Barış görüşmeleri sırasında FKP genel başkanı ve genel sekreteri tutuklandı. FARC’ın önemli komutanlarından biri hava bombardımanı sırasında öldürüldü.

İçinde bulunduğumuz yeni dönem gelir dağılımından pay alamayan milyonların öfke dolu isyanlarının kent merkezlerinde yankılanacağı bir dönem. Egemenler kentleri mega hapishanelere ve büyük denetim merkezlerine dönüştürerek, kitlesel isyanları bastırmaya, devlet zoruyla halkın yoksulluğa boyun eğmesi ve sistemin bir parçası haline gelmesine çalışıyorlar.

Pentagon, önümüzdeki 100 yıl içinde yaşanacak kent savaşları raporunu hayata geçiriyor. Kurmuş olduğu “kent savaşı eğitim merkezi”, insansız hava aracı uydu merkezi Ramstei’a bağlı olarak çalışan 74 ülkedeki askeri üsleriyle ve militarize edilmiş özel polis birlikleriyle kent merkezli çıkacak halk isyanlarına müdahale etmeye başlıyor. Ukrayna’da olduğu gibi çok sayıda devrimci Ukraynalı yetkililer ve ABD destekli dünyanın çeşitli yerlerinden faşist hareketin saflarında savaşmak ve eğitimden geçmek üzere Ukrayna’ya gelen faşist paramiliter katiller tarafından alıkonuluyor, kaçırılıyor veya işkenceye uğruyor. Ortadoğu’da İŞİD örgütlenmesinin önünü açan ABD ve emperyalistler Müslüman kökenli faşist örgütlenme için IŞİD’i kullanırken, Hıristiyan kökenli faşistlerin eğitim merkezi olarak Ukrayna’yı kullanmaktadırlar. İki savaş bölgesi de faşistlerin eğitim alanı işlevini görmektedir.

Düzeni sağlayamayan egemenler, isyanı ve öfkeyi vandalizm olarak yaftalayıp kriminalleştiriyor. Devlet eliyle şiddet kullanımını meşrulaştırmaya çalışıyor, kitleler üzerine vahşice saldırıyor. Şiddetin yoğunlaştığı bu dönemde halk da kendi çözümlerini üretiyor, direnişi ortaklaştırıyor, mücadeleyi büyütüyor. Meksika’da olduğu gibi, halkın oluşturduğu toplum polisi suç şebekeleriyle savaşıyor, Bolivya’da olduğu gibi, su savaşları veriyor. Filistin’de, Şili’de olduğu gibi, düzene teslim olmayıp hapishanelerde bedenini ölüme yatırıyor. Hindistan’da, Filipinler’de, Kolombiya’da, Kürdistan’da, Filistin’de olduğu gibi, politik ve psikolojik harbe karşı silahlı mücadele veriyor. Türkiye, Brezilya, Arjantin’de olduğu gibi, kitlesel grevler düzenliyor.

2005’te Latin Amerika’da başlayan merkez-sol hükümetler dalgası Brezilya, Şili, Bolivya, Arjantin’de görüldüğü gibi, toplumsal hareketlerin taleplerini bastırmaya ve emperyalist-kapitalist sistemle uzlaşmaya yöneldiler. Güney Avrupa’da, İtalya’da 5 Yıldız, Yunanistan’a Syriza ve İspanya’da Podemos merkez siyasette gidilebilecek sınırları pratik olarak göstermektedirler.

Brezilya, Türkiye, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan ve Endonezya yeni tarihsel dönemde işçi sınıfının geleneksel kesimleri ile yeni kesimlerinin birlikte var olduğu çelişkilerin derinleşme potansiyeli taşıdığı bölgesel zayıf halkalar olma özelliği taşıyorlar.

Ekonomik, kültürel, siyasi, sosyal ve çevresel alanda devam eden tüm bu savaşların bize öğrettiği; Koreli işçiler için karakol işgal eden Tayvanlı işçiler gibi kapitalizme karşı topyekûn savaş ilan etmeden, Türkiye’de greve çıkan metal işçilerine uluslararası destek veren diğer ülkelerdeki metal işçileri gibi davranmadan, Ukrayna ve Rojava’da olduğu gibi uluslararası taburlar kurmadan, mücadeleyi küreselleştirmeden, şiddet tekelini elinde bulunduranlara karşı militan bir direniş örgütlemeden dünyadaki hiçbir halk özgür olamaz!

Kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber, ya hiçbirimiz!

İsyandan